Bộ tứ quý Tùng – Trúc – Cúc – Mai thể hiện sự luân chuyển của bốn mùa xuân – hạ - thu – đông.
Tùng
Trong bộ tứ quý, Tùng đại diện cho mùa xuân. Cây tùng mọc trên núi
cao, khô cằn, thiếu nguồn dinh dưỡng. Cây tùng mang sức sống bền bỉ, mọc trên
những mỏm núi chênh vênh, chịu nhiều sương gió, bão tuyết mà không chết, không
đổ. Nói về Tùng, Nguyễn Trãi đã viết:
“Cội
rễ buồn, đời chẳng động
Tuyết
sương thấy đã đặng nhiều ngày”
Trong tuyết sương lạnh lẽo, ác liệt, cây tùng vẫn xanh tươi, đứng
vững trước những thử thách của thời gian. Đó chính là phẩm chất của người quân
tử, của đấng trượng phu giữ vững khí tiết, bất chấp mọi gian khổ, mọi ác liệt
trước những biến cố dữ dội của cuộc đời mình.
Cúc
“Cứ mỗi độ thu sang, hoa cúc lại nở vàng”, cúc là đại diện cho mùa thu.
Hoa cúc là một trong bốn loại hoa quyền quý trong văn hóa Trung Hoa. Hoa cúc
tượng trưng cho sự trường thọ, phúc lộc dồi dào. Trong Phong Thủy, nguồn năng
lượng mà hoa cúc đem lại khiến cho gia chủ có một cuộc sống bình dị và cân bằng
trong mọi việc. Đồng thời, nó cũng mang đến may mắn cho căn nhà. Cúc cũng có
chí khí quân tử của nó. Ai chơi tranh phong thủy hoa cúc đều biết Hoa
cúc tàn nhưng không rụng, nó chỉ gục rũ trên thân của nó thôi. Nó gợi cho ta
đến một hình ảnh chết đứng chứ không chết nằm.
Trúc
Trúc đại diện cho mùa hạ. Trúc trong tiếng Hán chỉ loài tre nói
chung chứ không phải cây tre ở Việt Nam. Cây trúc là một cây có thể sống nơi
khô cằn, quanh năm xanh tốt, đốt ngay thẳng từ bé. Đốt thân cây tre thì đốt
than của nó vẫn thẳng chữ không cong gãy.
Nói về trúc, người xưa có câu:
|
Thiên ma vạn kích hoàn kiên
kính
Nhậm nhĩ đông tây nam bắc
phong
|
(Nghĩa: Ngàn đập muôn va vẫn
cứng nhắc
Bộn về gió cuộn mặc thổi
qua?)
|
Trúc là biểu tượng của mẫu người quân tử bởi loài cây này tuy cứng
mà vẫn mềm mại, đổ mà không gãy, rỗng ruột như tinh thần an nhiên tự tại. Cũng
như một người quân tử, hoa trúc chết đứng chứ không rũ xuống như những loài hoa
khác. Đây là hình ảnh hiếm thấy giữa đất trời.
Mai
Mai là biểu tượng của mùa đông. Mùa xuân là tiếp nối của mùa đông
nên hoa muốn nở được vào đầu xuân đã phải phát triển và ươm nụ trong giá lạnh
của mùa đông. Hoa mai tượng trưng cho sự thanh khiết. Hoa mai mang sức
sống mãnh liệt, nó chịu qua gió tuyết mùa đông. Mỗi dịp xuân về, hoa mai nở
bung năm cánh, báo hiệu một mùa mới, một năm mới đã đến. Trong phong thủy, hoa
mai biểu tượng cho sự cao thượng, hiển vinh. Hoa mai đơm bông, nẩy lộc đón xuân
về đem lại giàu sang, tình cảm, tấn lộc tấn tài.
Nói về hoa mai, Cao Bá Quát đã khẳng định: “Nhất sinh đê thủ bái hoa mai” (Một đời chỉ cúi đầu trước hoa
mai). Tuy có thân và cành gầy guộc, có hoa mỏng manh, và mang hương thơm dịu
dàng, thanh khiết, nhưng ở bên trong mai là cả một sự kiêu dũng. Chính sự kiêu
dũng này đã giúp hoa mai vượt qua được mưa gió sương hàn của mùa đông để đơm
hoa kết nụ khi xuân về. Các nhà nho xem mai là tấm gương cho loài người về sự
hòa hợp giữa chữ Nhẫn và chữ Dũng.
Bộ tứ quý Tùng – Trúc – Cúc –
Mai thể hiện sự luân chuyển của bốn mùa xuân – hạ - thu – đông. Sự luân chuyển
này vừa đem lại may mắn cho con người, vừa là sự hi vọng, ước mong về sự suôn
sẻ và thịnh vượng trong cuộc sống. Ngoài ra, bộ tứ quý này còn là biểu tượng
cho chí khí, cốt cách thanh cao, kiên cường của người quân tử.